Wstęp
Equity crowdfunding to zjawisko, które od lat dziesiątych XXI wieku rozwija się wyjątkowo dynamicznie na wszystkich kontynentach. Platformy equity crowdfundingowe z całego świata umożliwiają dosłownie w kilka minut dokonanie inwestycji w spółki, które poszukują kapitału na rozwój. Do 2020 roku miliony inwestorów z całego świata zainwestowało miliardy dolarów w dziesiątki tysięcy firm. Co ciekawe kapitał na rozwój pozyskują w ten sposób nie tylko startupy czy firmy high-tech, ale także spółki z bardziej tradycyjnych branż. Sukcesem zakończyły swoje kampanie liczne: browary, restauracje, producenci gier wideo, firmy B2B, firmy IT, producenci dóbr i usług konsumenckich, a nawet kluby sportowe. Coraz większą popularnością wśród inwestorów cieszy się także real estate crowdfunding, czyli crowdfunding nieruchomości.
Rynek ECF w EU
Zgodnie z danymi przedstawionymi przez The Cambridge Centre for Alternative Finance w 5th UK Alternative Finance Industry Report rynek ECF (equity crowdfunding) w Europie rozwija się dynamicznie. Zdecydowanym liderem tej branży jest obecnie UK. Przedstawiam specyfikę europejskiego ECF poprzez krótki opis platform crowdfundingowych w największych krajach. Na samym początku warto wrócić do danych z wspomnianego wyżej raportu i podkreślić, że udział samej Wielkiej Brytanii wynosi 416 mln USD. Ponadto brytyjski ECF przekroczył wartość tamtejszego Real Estate Crowdfundingu niemal dwukrotnie.
Seedrs jako pierwsza platforma crowdfundingowa otrzymał zgodę od brytyjskiego regulatora (Financial Conduct Authority) na prowadzenie działalności. Ich misją jest umożliwienie każdemu inwestorowi inwestowanie w biznes, w który wierzy oraz z którym chce dzielić sukcesy, a także umożliwienie każdemu biznesowi nastawionemu na rozwój powiększanie kapitału i społeczności. Projekty znajdujące się na Seedrs dotyczą bardzo różnych dziedzin od rozwoju infrastruktury – Hyper Poland, przez zdrowe odżywianie – Manilife, po promowanie dobrych nawyków oszczędzania oraz inwestowania środków – Smarterly. Na Seedrs przeprowadzono ponad 967 kampanii.
Drugą rozpoznawalną marką crowdfundingową na wyspach jest Crowdcube. Początek wyglądał trochę inaczej niż w przypadku Seeders. Crowdcube otrzymał zgodę na prowadzenie działalności dopiero dwa lata po założeniu firmy. Seeders posiadał licencję jeszcze przed podjęciem działań nad pierwszymi projektami. Platforma wspiera startupy z różnych branży, wśród zakończonych kampanii największe i najbardziej rozpoznawalne zajmują się finansami jak Monzo czy Revolut. Crowdcube przeprowadził ponad 1000 kampanii ECF.
Na pozycji lidera niemieckiego rynku uplasował się Companisto. Działająca od czerwca 2012 roku platforma crowdfundingowa już podczas pierwszych 12 miesięcy działalności przeprowadziła 18 kampanii. Poza umożliwieniem inwestycji w akcje Companisto oferuje również dwie inne metody inwestowania Equity Shares oraz Angel Shares. Przynależność do klubu aniołów niesie za sobą wiele korzyści oraz stwarza okazję do współfinansowania przedsiębiorstw na preferencyjnych warunkach, jednak wymaga zdecydowanie większego zaangażowania, minimalna kwota inwestycji to 10 000 EUR.
Największą platformą ECF w Polsce jest Beesfund.com. Przeprowadzono na niej ponad 73 kampanie w których ponad 44 tysiące inwestorów zainwestowało łącznie ponad 43 mln zł. Platforma powstała w 2012 roku, jednak jej dynamiczny rozwój nastąpił od 2018 roku po tym jak wprowadzono nowe regulacje, które umożliwiają każdej spółce akcyjnej w Polsce pozyskanie 4 mln zł raz na 12 miesięcy poprzez ECF.
WiSEED to platforma pochodząca z Francji, jest jedną z największych i jednocześnie najstarszą instytucją tego typu. Założona w 2008 roku od początku działalności zrealizowała ponad 507 projektów, o łącznej kwocie 209 mln EUR. Na stronie internetowej zostały umieszczone szczegółowe i bardzo ciekawe statystyki, wśród których możemy znaleźć zakładkę z ocenami zrealizowanych przedsięwzięć, wystawionymi przez użytkowników WiSEED. Dotychczas ocenione zostało 194 projekty, aż 184 uzyskały pozytywny wynik, co stanowi dowód wysokiej skuteczności.
Rynek ECF w Polsce
Polski rynek crowdfundingowy jest zdecydowanie młodszy i mniejszy od zachodnioeuropejskich, ale rozwija się dynamicznie oraz posiada ogromny potencjał. W Polsce jeszcze niewiele osób słyszało o equity crowdfundingu, liczba inwestorów to kilkadziesiąt tysięcy osób, finansowanie w ten sposób pozyskało ok. 100 firm w kwocie kilkudziesięciu milionów złotych. Rok 2019 był przełomowy dla polskiego ECF z kilku powodów. Przede wszystkim po raz pierwszy na polskim rynku doszło do debiutów na GPW start-upów zaczynających gromadzenie kapitału za pośrednictwem platform crowdfundingowych. Poza tym w samym 2019 roku z omawianego sposobu finansowania skorzystało 50 spółek, które w sumie pozyskały 52 mln zł. To jednak nie wszystko, ponieważ inwestorzy po raz pierwszy mieli możliwość zrealizowania zysków poprzez sprzedaż posiadanych akcji strategicznym partnerom spółek lub za pośrednictwem Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie.
Liczba przeprowadzonych kampanii ECF przez polskie platformy w 2019 roku:
Źródło: https://www.pb.pl/przelomowy-rok-dla-crowdfundingu-udzialowego-978493
Rynek w US
W Stanach Zjednoczonych tak zwany rynek alternatywnego finansowania, którego część stanowi equity crowdfunding rozwija się w bardzo szybkim tempie. W latach 2015-2017 stopa wzrostu była równa ok. 25%. W 2017 roku jego wartość rynku ECF wyniosła 253 mln USD, dla porównania wartość Real Estate Crowdfunding w tym samym roku to 1861 mln USD. Przykładem amerykańskiej platformy ECF jest CircleUp. Jej funkcjonowanie bardzo przypomina niemiecką Companisto, mamy również do czynienia z dwiema metodami inwestowania, bezpośrednio lub poprzez zakup pakietu akcji. Niezależnie od sposobu lokowania środków minimalna wartość inwestycji to 1000 USD.
Korzyści dla spółek
Zarówno korzystanie z ECF oraz wejście na GPW przynosi spółce podobne profity, istnieje jednak kilka różnic. Na kampanię ECF decydują się zwykle mniejsze spółki, które są na wcześniejszym etapie rozwoju. Debiut na GPW lub na rynku NC może być kolejnym krokiem po przeprowadzeniu kampanii ECF.
- Środki na rozwój spółki – to oczywiste, każda spółka, aby się szybciej rozwijać potrzebuje paliwa jakim są pieniądze.
- Zbudowanie społeczności wokół spółki. Jeżeli w spółkę inwestuje kilkaset lub kilka tysięcy inwestorów to ta ogromna społeczność powoduje, że dzieją się magiczne rzeczy, które często przekraczają ludzką wyobraźnię.
- Marketing produktów i usług. Kampania ECF to świetna okazja do marketingu produktów i usług spółki, zaoferowanie programu partnerskiego akcjonariuszom, klientom, itp.
- Wprowadzenie na rynek nowego produktu i dotarcie do nowych klientów. Większość kampanii ECF przyciąga uwagę nie tylko inwestorów, ale i mediów. To może być świetna okazja do zakomunikowania wprowadzenia przez spółkę nowego produktu lub usługi.
- Pomoc. Zdarza się, że niektóre spółki z tradycjami i rozpoznawalną marką popadają w tarapaty finansowe. Kampania ECF może być dobrym sposobem, aby społeczność odzyskała władzę nad rozpoznawalną marką i skierowała ją na dobre tory.
- Wzrost sprzedaży. Zdecydowana większość firm z którymi współpracowałem podkreśla, że sprzedaż produktów lub usług znacząco wzrosła w trakcie kampanii. Często są to wzrosty na poziomie 100% – 300%.
- Przygotowanie do kolejnej rundy. Przeprowadzenie kampanii ECF, może być dobrą metodą przygotowania się do negocjacji z kolejnymi inwestorami na dalszych etapach rozwoju spółki. Sukces osiągnięty podczas kampanii ECF zwiększa przewagę negocjacyjną przy kolejnych rundach.
- Relacje oraz kontakty akcjonariuszy. Tego często nie widać publicznie, ale zarządzający spółkami po przeprowadzeniu kampanii ECF podkreślają tą wartość w dłuższej perspektywie czasu jako jedną z największych zalet ECF. Dostęp do setek a czasami tysięcy swoich akcjonariuszy to potężne narzędzie, relacyjne, networkingowe oraz w razie potrzeby inwestycyjne.
Korzyści dla inwestorów
Dla zdecydowanej większości inwestorów najważniejszy jest zwrot z inwestycji – to oczywiste, ryzykują oni swoje środki w oczekiwaniu na ponadprzeciętny zwrot z inwestycji. Inwestowanie w ECF stwarza przestrzeń do inwestycji, które nie są dostępne nigdzie indziej. Do podstawowych korzyści dla inwestorów ECF można zaliczyć:
-
- Możliwość inwestycji w innowacyjne spółki, startupy z potencjałem rozwojowym.
- Szansa na ponadprzeciętne stopy zwrotu.
- Dywersyfikacja ryzyka w portfelu inwestycyjnym.
- Bezpośredni wpływ na budowanie swojego portfela.
- Możliwość wsparcia spółki oraz udziału w walnym zgromadzeniu.
- Dodatkowe pakiety korzyści często dostępne tylko dla akcjonariuszy spółki.
Ryzyka oraz wyjścia z inwestycji w ECF
Każda forma inwestycji wiąże się z ryzykiem, ECF nie jest wyjątkiem. Inwestowanie w startupy i firmy na wczesnym etapie rozwoju wiąże się z wysokim ryzykiem. Im wcześniejszy etap rozwoju spółki tym większe ryzyko dla inwestora. Wśród podstawowych ryzyk warto wymienić m. in. ryzyka: braku płynności, braku dywidend, utraty części lub całości zainwestowanych środków oraz ryzyko rozwodnienia w kolejnych rundach. Tego typu inwestycje powinny się odbywać tylko w ramach zdywersyfikowanego portfela. Dlatego inwestycjami w ECF powinni interesować się wyłącznie inwestorzy, którzy posiadają wystarczającą wiedzę, aby zrozumieć te ryzyka i podejmować własne decyzje inwestycyjne. Proporcjonalne do poziomu ryzyka mogą być również stopy zwrotu z inwestycji w spółki we wczesnym etapie rozwoju. Przykładowo inwestorzy ECF z 2016 roku w spółkę Revolut uzyskali w 2018 roku zwrot z inwestycji na poziomie 1900%. Zestawienie innych wyjść z inwestycji można znaleźć np. na platformie Crowdcube.
Przyszłość ECF
Na tak dynamicznie rosnącym rynku ciężko wskazać precyzyjne kierunki rozwoju. Biorąc pod uwagę tempo rozwoju ECF na całym świecie wydaje się, że ta forma inwestowania oraz pozyskania kapitału przez spółki w rozpoczynających się latach dwudziestych XXI wieku będzie zyskiwała na popularności. Duże znaczenie mają wymierne korzyści dla spółek wynikające z kampanii ECF oraz korzyści dla inwestorów, którzy są skłonni lokować część swoich portfeli w ryzykownych inwestycjach. Obserwuję historie spółek, które budują swoją przewagę konkurencyjną właśnie dzięki przeprowadzaniu kampanii ECF.
Ponadto w Europie są obecnie opracowywane regulacje, które będą miały znaczący wpływ na kształt oraz tempo rozwoju ECF w krajach członkowskich EU. W najbliższych latach powyższe regulacje powinny zostać wprowadzone w wszystkich krajach, dzięki czemu powstanie jeden wspólny rynek ECF dostępny dla wszystkich spółek oraz inwestorów z UE. Jeden single market dla ponad 512 mln ludzi. Jeżeli zainteresowała cię tematyka ECF zapraszam do zapisu do mojego newslettera (patrz poniżej). Newsletter wysyłałam rzadko tylko z najbardziej istotnymi informacjami.