Jest mi niezmiernie miło poinformować, że zostałem laureatem w konkursie Polska Cyfrowa 2020+ w kategorii EKONOMIA. Organizatorem konkursu była Krajowa Izba Gospodarcza pod patronatem Orange oraz pod honorowym patronatem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Więcej informacji na temat konkursu na dole strony. Poniżej prezentuję części mojej zwycięzkiej pracy:
W czasach pierwszej rewolucji przemysłowej Polska utraciła niepodległość – w latach 1772 oraz 1793 miały miejsce pierwszy i drugi rozbiór Polski. W czasach kiedy inne kraje miały szasnę na rozwój dzięki maszynom parowym Polski nie było na mapie, a jej mieszkańcy nie mieli możliwości wzięcia udziału w pierwszej rewolucji technologicznej. Bardzo podobnie wyglądała sytuacja podczas drugiej rewolucji przemysłowej, której katalizatorem była elektryczność. W drugiej połowie XIX wieku Polska nadal znajdowała się pod zaborem Austrii, Prus i Rosji i cały czas mieszkańcy Polski szukali możliwości odzyskania niepodległości. Podczas 3 rewolucji przemysłowej (lata 70 XX wieku), której katalizatorem był krzem, półprzewodniki oraz komputery w Polsce panował komunizm – po raz kolejny Polacy nie mogli wziąć udziału w ważnym technologicznie wydarzeniu ogólnoświatowym. Na początku XXI wieku po raz pierwszy w historii świata Polacy mają szansę wziąć udział w rozpoczynającej się czwartej rewolucji przemysłowej. Polska jako kraj członkowski unii europejskiej – wolny, niepodległy i demokratyczny ma szansę skorzystać na nowej fali technologii, która rozprzestrzenia się po świecie. Istnieje bardzo wiele przykładów, w których Polacy osiągają sukces, np.: ostatnie odkrycie metody produkcji mRNA w medycynie oraz produkcja grafenu w przemyśle.
Tabela 1. Zestawienie rewolucji przemysłowych
Źródło: Opracowanie własne.
Fuzja technologii to zbiór nowych technologii, które rozwijają się w wykładniczym tempie, m. in.: sztuczna inteligencja, robotyzacja, internet rzeczy, samochody autonomiczne, druk 3D, nanotechnologie, biotechnologie, nowe materiały, przechowywanie energii, komputery kwantowe, drony, wirtualna rzeczywistość, wirtualni asystenci, machine learning, zaawansowane oprogramowania do inwestycji.
Potencjał platform collaborative economy dla polskiej i europejskiej gospodarki
Platformy CE jako istotny element czwartej rewolucji przemysłowej mają szansę stać się ważnym filarem polskiej gospodarki do 2020 roku. Wiele z nowych technologii, które zapoczątkowały czwartą rewolucję przemysłową, umożliwiło dynamiczny rozwój platform ekonomii współpracy. Dzięki efektowi sieciowemu oraz bardziej efektywnemu wykorzystaniu dostępnych zasobów korzyści płynące z platform CE znacząco podnoszą jakość życia ludzi oraz przyczyniają się do lepszej alokacji pracowników na rynku pracy. Przy takim samym poziomie zasobów, większa ilość osób może mieć do nich dostęp przy jednocześnie niższych kosztach. W historii ekonomii nigdy nie było takiej sytuacji, aby ludzie nie korzystali z dóbr i usług, które przynoszą większą wartość dodaną za mniejszą kwotę pieniędzy.
W czerwcu 2016 roku Komisja Europejska opublikowała Europejski program na rzecz collaborative economy, w którym przedstawiła swoje stanowisko jako szansę i potencjał dla innowacyjnej gospodarki unii europejskiej. Komisja Europejska mając na uwadze istotne korzyści, jakie niosą ze sobą nowe modele biznesowe CE stwierdziła, że Europa powinna otworzyć się na nowe możliwości. UE powinna aktywnie wspierać wykorzystanie potencjału, jaki pod względem innowacyjności, konkurencyjności i wzrostu stwarza ekonomia współpracy. UE w swoich wytycznych dla krajów członkowskich, przedsiębiorców oraz konsumentów zapewnia, że planuje wspierać rozwój platform collaborative economy.
Przygotowanie Europejskiego programu na rzecz collaborative economy było poprzedzone konsultacjami społecznymi w każdym z krajów członkowskich. W Polsce za konsultacje odpowiedzialne było Ministerstwo Rozwoju. Biorąc udział w polskich konsultacjach mogę stwierdzić, iż polski rząd podobnie jak UE dostrzega potencjał platform ekonomii współpracy i gotów jest aktywnie wspierać ich rozwój (w szczególności polskich firm CE).
Świadczenie usług za pomocą platform CE zwiększa płynność na rynku pracy w porównaniu do tradycyjnych modeli biznesowych. Osoby, które zamierzają podjąć się określonej pracy, mogą to zrobić bardziej elastycznie niż w przypadku dotychczasowych form zatrudnienia. Platformy ekonomii współpracy wpisują się również w trend pracy na własną działalność (freelance). Według raportu Intuit 2020 Report ponad 40% wszystkich zatrudnionych do 2020 roku (obecnie 35%) w Stanach Zjednoczonych będzie pracowało na kontraktach jako freelancerzy. Wyższy poziom płynności pracowników może wpłynąć na lepszą alokację ich umiejętności i bardziej efektywną pracę, która przyniesie większą wartość dodaną i przyczyni się do wzrostu PKB.
Niewątpliwą przewagą platform CE jest ich zdolność do ciągłej poprawy bezpieczeństwa oraz jakości świadczonych usług. Zdecydowana większość platform posiada wbudowane mechanizmy weryfikacji swoich użytkowników. Systemy reputacyjne przyjmują najczęściej formę wzajemnej oceny od 1 do 5 gwiazdek. Każda ze stron transakcji jest zobowiązana do oceny drugiej strony po zakończeniu usługi. W ten sposób bardzo sprawnie eliminowane są ryzyka oszustw i nadużyć, a nieuczciwe podmioty są wykluczane przy pierwszej sytuacji. Zjawisko można to określić zdolnością do samoregulacji, które jako system skutecznie eliminuje nieprawidłowości. Mechanizm pozytywnej selekcji systemów reputacyjnych przyczynia się do wzrostu uczciwość obu stron oraz stałej poprawy jakości świadczonych usług.
Monopolizacja platform collaborative economy
Rynek CE w Stanach Zjednoczonych jest dużo bardziej rozwinięty niż w Polsce. W USA zarejestrowanych jest większość światowych firm funkcjonujących w modelu ekonomii współpracy. Z badań przeprowadzanych na amerykańskim rynku wynika, że platformy ekonomii współpracy dążą do szybkiej monopolizacji w swoich branżach. Rysunek 7. przedstawia zestawienie najbardziej popularnych platform ekonomii współpracy w Stanach Zjednoczonych w 2015 roku. W badaniu wzięło udział ponad 50 tysięcy respondentów. W 6 z 9 prezentowanych obszarów CE największe platformy posiadają ponad 50% udziału w danym rynku. W transporcie Uber posiada 86% udziałów w rynku, jego największy konkurent Lyft jest ponad 8,5x mniejszy (10%), natomiast trzeci gracz – Sidecar to tylko 3%.
Rysunek 1. Najbardziej popularne serwisy collaborative economy w Stanach Zjednoczonych
Źródło: J. Owyang, A. Samuel, The new rules of the collaborative economy, Visioncritical, 2015, str. 20
Analizując rysunek 1. można stwierdzić, że zjawisko monopolizacji występuje w każdym z obszarów CE. Ekonomia współpracy stanowi przykład zdigitalizowanego wolnego rynku, który w dłuższej perspektywie czasu dąży to monopolu. Prezentowane zjawisko może stanowić w przyszłości zagrożenie zarówno dla użytkowników jak i samych dostawców usług. Warto zastanowić się w jaki sposób można wyeliminować pojawiające się zagrożenie i jakie środki mogą zostać podjęte odpowiednio wcześnie, aby uniknąć sytuacji w której jedna platforma będzie zarządzała globalnie usługami w danym sektorze. Niezbędne są dalsze badania naukowe, aby lepiej zrozumieć prawidłowości funkcjonujące na rynku collaborative economy.
Szansa dla polskiej gospodarki
Poddając analizie pełną perspektywę ekonomii współpracy w Polsce, Europie i na świecie można stwierdzić, że platformy CE wpływają pozytywnie na rozwój gospodarczy. Przyczyniają się przede wszystkim do poprawy efektywności dostępnych na rynku zasobów, lepszej alokacji środków oraz większej wydajności pracy, która może przełożyć się na wzrost PKB. Warto pamiętać o zagrożeniach związanych z monopolizacją rynków, która na platformach cyfrowych zachodzi dużo szybciej niż na tradycyjnym rynku. Biorąc pod uwagę:
- fakt, iż czwarta rewolucja przemysłowa jest pierwszą rewolucją w historii świata, w której Polska bierze udział,
- wsparcie Unii Europejskiej dla rozwoju przedsiębiorstw CE,
- wykładniczy wzrost liczby użytkowników platform ekonomii współpracy,
- wsparcie polskiego rządu dla rozwoju CE,
- tempo powstawania nowych platform i modeli biznesowych w Polsce i na świecie,
- liczne korzyści dla użytkowników,
- korzyści dla dostawców usług w modelu CE,
- bardziej efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów,
- lepsze zaspokajanie potrzeb konsumentów,
- poprawę jakości życia osób korzystających z platform CE,
uważam, że collaborative economy to ogromna szansa dla polskiej i europejskiej gospodarki, szczególnie w czasach czwartej rewolucji przemysłowej, której jesteśmy świadkami. Unia Europejska oraz Ministerstwo Rozwoju RP zdają sobie sprawę z ogromnego potencjału jaki posiadają platformy ekonomii współpracy. Obie instytucje uwzględniają wsparcie rozwoju collaborative economy w perspektywie 2020 roku oraz stale badają jej wpływ na gospodarkę. Bardzo wiele zależy od regulacji, które zostaną wprowadzone w tym obszarze zarówno na szczeblu krajowym oraz unijnym. Polski regulator ma szasnę wesprzeć rozwój rodzimych przedsiębiorstw CE.
Nagrodę dedykuję mojej dziewczynie Kamili, która wpierała mnie przy pisaniu pracy konkursowej oraz osobiście odebrała ją podczas konferencji Gospodarcze Otwarcie Roku. Dziękuję Kochanie :*
Do ścisłego finału konkursu w kategorii ekonomia zostało zakwalifikowanych 32 doktorantów, co powoduje, że otrzymane wyróżnienie stanowi dla mnie szczególną nagrodę.